اگر موارد زیر تا حد زیادی در رفتار و شخصیت شما باشند، به این تله شخصیتی گرایش دارید:

•    رفع نیازهای دیگران را بر نیازهای خودم ترجیح می دهم و گرنه احساس گناه می کنم.
•    هر چقدر هم که کار داشته باشم، باز هم وقتی نیاز باشد از کارم می زنم و به کار دیگران می رسم.
•    مردم مرا فردی می بینند که برای دیگران زیاد کار می کنم، ولی برای خودم کاری نمی کنم.
•   برای من خیلی دشوار است که از دیگران بخواهم نیازهایم را برآورده کنند.
•    تنها وقتی خوشحال می شوم که بتوانم اطرافیانم را خوشحال کنم و کاری برای آن ها انجام دهم.
•  نمی توانم به خواسته های دیگران نه بگویم.
•    علاقه زیادی به برطرف کردن درد و رنج بقیه دارم.
•   همیشه بی توقع به دیگران کمک می کنم و این حس رضایت به من می دهد.
•   در محل کارم سعی می کنم کارهای همکارهای خود را هم انجام دهم تا به آنها کمک کرده باشم.
•    در قبال دیگران بیش از اندازه احساس مسئولیت می‌کنم. به دیگران خدمات زیادی می‌دهم.
•  آنقدر به دیگران خدمت می‌کنم که معمولاً به ضرر خودم تمام می‌شود.
•   اکثراً احساس می‌کنم که دیگران از مهربانی من سوء استفاده می کنند. (درحالیکه این خودم هستم که چنین موقعیت‌هایی را ایجاد می‌کنم.)
•   در صورتی که به خواسته دیگران نه بگویم، احساس گناه و خودخواه بودن می‌کنم.
•  سنگ صبور اکثر افراد اطرافم هستم و مدام به درد و دل دیگران گوش می دهم و با آنها همدردی می‌کنم. ولی خودم هیچ کسی را برای دردودل کردن ندارم.
•  در روابط اجتماعی خود دوستان زیادی دارم. هرچند نیازهای خودم معمولاً در این روابط برطرف نمی‌شود.

طرحواره ایثار در روابط عاطفی

طرحواره ایثار خود را در روابط عاطفی نیز نشان می‌دهد. این افراد اکثراً با کسانی ارتباط برقرار می‌کنند که مشکلی دارند. به‌طور مثال، آنها جذب افرادی می‌شوند که اعتیاد دارند، معلولیت جسمی دارند، از نظر مالی تامین نیستند، خانواده آنها را طرد کرده است، طلاق گرفته‌اند و یا شکست عاطفی خورده‌اند.

آنها به دو دلیل جذب چنین روابطی می‌شوند:

اول آنکه آنها در این روابط نیز الگوی ایثارگری خود را می‌توانند همچنان ادامه دهند.

آنها تنها این نوع از ارتباط را بلد هستند. در رابطه‌ای که بر اساس ایثارگری و خدمت نباشد، آنها سردرگم هستند و نمی‌توانند نقشی برای خود پیدا کنند.

آنها همواره به‌دنبال روابطی می‌روند که بتوانند نقش فرد ایثارگر را در آن ایفا کنند. زیرا تنها این نقش برای آنها آشنا می‌باشد. اما پس از مدتی از شروع رابطه به دلیل آنکه پاسخ مورد انتظار خود را در قبال فداکاری بسیار خود از طرف مقابل نمی‌بینند، احساس می‌کنند از خود گذشتگی آنها درک نمی شود.

ثانیاً این افراد از درون احساس بی ارزشی می‌کنند و تنها در صورتی خود را شایسنه محبت و توجه دیگران می‌دانند که خدمتی به دیگران بکنند. به همین دلیل آنها جذب رابطه با افراد مشکل‌دار می‌شوند تا با تلاش برای حل مشکل او، خود را لایق محبت او ببینند. زیرا بر اساس تجربیات کودکی خود باور دارند، تنها در اینصورت ممکن است شایسته ی توجه و محبت دیگران باشند.

دلایل طرحواره ی ایثار

– اگر گاهی اوقات در مقابل خواسته ها و اوامر والدین مخالفت می کردند، به کودک بی اعتنایی می کردند یا رابطه شان را با کودک قطع می کردند.

– والدین این کودکان در دوره ی کودکی به آن ها هیچ حق انتخابی نمی دادند.

– از آنجا که پدر و مادر کودکان حضور فیزیکی نداشتند یا افراد بی قابلیتی بودند، بنابراین نگهداری و مراقبت از اعضای خانواده روی دوش آن ها افتاده بود.

– کودکان همیشه سنگ صبور مشکلات والدین بوده اند و والدین با آنها درددل می کردند.

– اگر کودکان در برابر اوامر و خواسته های والدین می ایستادند، در کودکان احساس گناه ایجاد می کردند و کودک را خودخواه و بی فکر می دانستند.

– والدین (یا یکی از آن ها) حلال مشکلات همه بودند. آن ها تمام فکر و ذکرشان رفع نیازهای دیگران بود و به نیازهای خودشان توجه نمی کردند (والدین ایثارگر).

– در سن کودکی هیچ گاه احساس نکرده اند نیازها و حق و حقوقی دارند.

– به دلیل افسردگی یا نگرانی پدر و مادرشان، در سن کودکی مدام مراقب گفتار و رفتارشان بوده اند که مبادا آن ها را برنجانند.

– اغلب از دست والدین خود عصبانی بوده اند، زیرا مثل سایر والدین به آن ها آزادی نمی دادند.

مراحل درمان این تله طبق طرحواره درمانی:

۱- شناسایی

اولین گام در درمان هر طرحواره ای، شناخت تله و پذیرفتن آن است.

باید شخص مبتلا به این تله یاد بگیرد که خودش نیز نیازهایی دارد که باید در اولویت قرار گیرند. او باید ذهنیت خود را عوض کند و این فکر را از سرش بیرون کند که او مسئول دیگران است. زیرا توجه زیاد به نیازهای دیگران هم آن ها را پرتوقع می کند و هم باعث می شود که خود شخص آسیب ببیند.

۲- ارتباط با کودک زخم خورده درون

مهم است که وقتی تله شما فعال می شود، بتوانید با کودک درون خود احساس همدردی کنید. اکنون زمان آن است که نیازهایی را که در کودکی از سوی والدین شما تأمین نشده، خودتان مورد توجه قرار دهید. مانند والدی دلسوز با کودک زخم خورده ی درونتان برخورد کنید و او را نوازش کنید.

۳- عملکرد و رفتار

شخصی که این طرحواره را دارد، نیاز هست که آرام آرام الگوهای رفتاری خود را عوض کند. دیگران را تشویق کند که خودشان کار خود را انجام دهند و از کمک های افراطی به دیگران پرهیز کند.

باید مهارت نه گفتن را بیاموزید. مطمئن باشید که دیگران نیز توانایی دارند و بدون کمک شما نیز می توانند به نیازهای خود به نحو مطلوب رسیدگی کنند. خود را توانا و دیگران را ناتوان ندانید.