• آیا انتظار دارید که افراد نزدیک و مهم زندگی‌تان را از دست بدهید؟
• آیا معتقدید که افراد مهم زندگی‌تان بیمار می‌شوند؟ به زودی می‌میرند؟ یا شما را ترک خواهند کرد؟
• آیا اعتقاد دارید که افراد مهم زندگی‌تان فرد دیگری را به شما ترجیح می‌دهد؟
• آیا ترس و نگرانی شما درباره ترک شدن، رها شدن و رها کردن است؟

افرادی که طرحواره رهاشدگی و طرد فعال دارند، بسیار در روابط خود احساس ناامنی می‌کنند و دائما می‌ترسند که نکند فرد مقابل آن‌ها را ترک کند! نکند دیگر دوستشان نداشته باشد! و … . آن‌ها همیشه در یک حالت گوش بزنگی هستند که یک روز کسی که دوستش دارند، آن‌ها را ترک کند و تنها بگذارد. به طور کلی، می‌توان گفت این افراد نمی‌توانند رابطه عمیق و درستی با دیگران داشته باشند، چون همیشه می‌ترسند که رابطه آنطور که دلشان می‌خواهد پیش نرود. برخی از کسانی که تله زندگی رها شدگی دارند، به خاطر ترس‌های شدیدی که بابت از دست دادن و طرد شدن تجربه می‌کنند، به تنهایی رو می‌آورند؛ انگار این افراد با خودشان می‌گویند: “اصلا بهتره که با کسی وارد رابطه نشم، اینطوری درد جدایی را حداقل نمی‌کشم!”.

بعضی از افراد هم به شدت به فرد مقابلشان وابسته می‌شوند و دوست دارند تمام ابعاد زندگی فرد مقابل را کنترل کنند تا نکند او را از دست بدهند؛ به عنوان مثال: “اگه خواستی جایی بری به من بگو بیام دنبالت، خودت نرو!”. شاید شنیدن این جملات از زبان کسی که دوست دارید شیرین باشد، اما زمانی که فرد مقابل بخواهد دائم تمام این موارد را در زندگی شما چک کند، قطعا متوجه خواهید شد که چقدر آزاردهندست. به علاوه، اولین مخالفت شما، هر چقدر هم با آرامش، در فرد مقابل خشم و عصبانیت شدید ایجاد می‌کند، چون او می‌ترسد همین مخالفت شما مقدمه‌ای برای ترک کردن او باشد.

نشانه‌های طرحواره رها شدگی در شما یا شریک‌ عاطفی‌تان

مهم‌ترین علامت طرحواره رهاشدگی این است که افراد نمی‌توانند با هم روابط صمیمانه و در عین حال متعهدانه‌ای داشته باشند چون فردی که چنین طرحواره‌ای دارد، از طرد شدن می‌ترسد؛ به عبارت دیگر، انگار با خودش می‌گوید: می‌ترسم که وارد رابطه عاطفی بشم و دل ببندم، بعد طرف مقابل ولم کنه بره!”. به عبارت دیگر، شما در یک رابطه بلاتکلیف قرار دارید که از یک طرف دائما فرد مقابل به شما ابراز علاقه می‌کند و از طرف دیگر نمی‌تواند برای یک رابطه پایدار پا پیش بگذارد و به رابطه عنوان خاصی بدهد.

به علاوه، کسانی که طرحواره رها شدگی دارند، نسبت به هرگونه اقدام شما برای ترک رابطه، واکنش‌های افراطی نشان می‌دهند؛ به عنوان مثال اگر شما احساس کنید که از این رابطه بلاتکلیف و ناراحت کننده خسته شدید و می‌خواهید آن را ترک کنید فرد مقابل با دعوا راه انداختن، التماس‌های بیش از حد، عصبانیت و … تلاش می‌کند که شما را در رابطه نگه دارد. ممکن است چنین مواردی را در خودتان هم دیده باشید؛ به‌عنوان مثال فرد مقابلتان به شما بگوید که این رابطه را تمام کنید و شما احساس کنید که انگار دارید می‌میرید و بدون این فرد نمی‌توانید زندگی کنید. به همین دلیل تلفن را بر می‌دارید و بی‌وقفه به فرد مقابلتان زنگ می‌زنید یا اگر جواب نداد جلو در خانه، محل کار یا … می‌روید و با گریه و زاری و یا تهدید به آسیب زدن و غیره، تلاش می‌کنید که او را برگردانید. اگر چنین مواردی را در خود یا شریک عاطفی‌تان دیدید، بهتر است بدانید که شما به احتمال زیاد طرحواره فعال رهاشدگی دارید.

تله رهاشدگی چگونه به وجود می آید؟

تله رهاشدگی در کودکی دو منشاء اصلی دارد. بر همین اساس میتوان گفت که دو نوع رهاشدگی داریم.

•     اگر والدین و محیط زندگی به حدی حمایتگر بوده که همه چیز برای شما فراهم بوده و هیچ سختی و چالشی جلوی شما نبوده است، شما رهاشدگی مبتنی بر وابستگی را تجربه خواهید کرد. به همین علت این نوع افراد غالبا درگیر تله وابستگی هم هستند. (یعنی به تنهایی و راحتی از عهده کارهایشان بر نمی آیند و زندگیشان بستگی به شخص دیگری دارد)
• اگر محیط زندگی به گونه ای بوده که هیچگونه ثبات هیجانی و امنیت را ندیده باشید، رهاشدگی مبتنی بر بی ثباتی و کمبود را تجربه خواهید کرد.

رهاشدگی گروه اول به نحوی است که به تنهایی نمیتوانند از پس بسیاری از کارهای خود بر بیایند. این گروه اعتقاد دارند که اگر همسر، دوست یا والدین آنها، ایشان را ترک کنند، از هم خواهند پاشید.

اما گروه دوم بر خلاف گروه اول از پس خود بر می آیند و بعضا انسانها بسیار مستقلی هم هستند. اما آنها بیشتر از لحاظ عاطفی وابسته هستند و با هرگونه احساس رهاشدگی، به شدت درگیر هستند.

صحنه های زیادی در کودکی زمینه ساز شکل گیری این تله بوده اند. مثلا زمانیکه پدر و مادر در توجه به نیازهای کودک کوتاهی کرده باشند. ممکن است دفعات مکرر وجود داشته باشد که در آن کودک تنها مانده یا برای مدتهای طولانی کسی به او توجه نکرده است.

یا شرایطی که در آن به کودک اجازه داده نشده دست به وسیله ای جدید بزند و یا خودش تجربه جدیدی را داشته باشد. همواره همه چیز برای او فراهم بوده است و اکثر مشکلات او را برایش حل کرده اند.

و یا در دوران کودکی جدایی والدین یا مرگ آنها را تجربه کرده است.

درمان طرحواره رها شدگی

مراجعین در فرایند طرحواره درمانی می آموزند که تنهایی را تحمل کنند. خود را از روابط بی‌ثبات کنار بکشند و به دنبال آن در روابط با ثبات احساس راحتی بیشتری را تجربه کنند. آنها یاد می‌گیرند که اجازه ندهند دیگران کنترل شان کرده و یا از آنها سوء استفاده کنند.

درصد بالایی از افرادی که تجربه شکست عشقی دارند در دام تله زندگی رها شدگی قرار گرفته اند.